70% van onze aarde bestaat uit water! De grote oceaan is daar ruim 35% van. Veel plastic dat op straat wordt gegooid komt uiteindelijk in de oceaan terecht. Als je alleen al kijkt naar de grote oceaan dan is naar schatting 8% bedekt met plastic! Maar hoe komt dat daar en hoe voorkomen we een continent gemaakt van plastic soep op de wereld?
Plastic in de oceaan of beter gezegd: de plastic soep is tegenwoordig één van de grootste milieu-problemen. Sinds 2000 is het eigenlijk een grote opgave. Maar wat is de plastic soep nou eigenlijk?
Plastic soep is een ophoping van een grote hoeveelheid afval en voornamelijk plastic, dat in zee terecht is gekomen. Het afval verzameld zich op bepaalde plekken, doordat de grote ringvormige zeestroom van de oceaan het naar zich toe trekt. Door de stromingen blijft het er dus op één plek liggen. Deze stromingen wordt de Gyre genoemd.
De geschiedenis van de plastic soep
De plastic soep werd al in 1988 voorspelt door wetenschappers. National Oceanic and Atmospheric Administration in de Verenigde Staten, publiceerde een verslag over plastic soep. Hier werd weinig mee gedaan…
De voorspelling was gebaseerd op een experiment in Alaska. Dit experiment liep van 1985 tot 1988. Hieruit bleek dat het niveau van microplastics en door mensen geproduceerd afval ongekend hoog was in gebieden waar de zeestromingen elkaar kruisten. Een experiment in de Japanse zee en de Grote Oceaan concludeerde dat deze hoge concentratie vooral gaat om de Noord-Pacifische gyre.
De Noord-Pacifische gyre is de naam van de circulaire stroming die zich bevindt in het noordelijke deel van de Grote Oceaan. De stroming bevindt zich aan de westkust van de Verenigde staten in Noord-Amerika tot aan de oostkust van Japan in de Filippijnen in Azië.
De uitslag van deze onderzoeken en experimenten werd gezien als ‘een probleem voor later’. Tot zeekapitein C. Moore langs de plastic soep voer met zijn schip. C. Moore was zeekapitein, oceanograaf en oprichter van een foundation voor marines. Hij schrok zo erg van de plastic soep en de hoeveelheid plastic dat hij zijn mede-kapiteins hiervoor waarschuwde. Deze gingen vervolgens ook een kijkje nemen en zo werd de plastic soep bekender en daardoor steeds serieuzer genomen.
De toekomst van de plastic soep
Veel actievoerders en mensen focussen zich nu op de ontwikkeling van deze plastic soep. Hoe ziet die er over 10 jaar uit? Wat kunnen wij er tegen doen?
Volgens huidige berekeningen zal de plastic productie de komende 10 jaar toenemen met 40%. Als we nu niets tegen de plastic soep, zal er in 2050 qua gewicht meer plastic dan vis zijn in de zee.
De Verenigde Naties waarschuwt dat het zeeleven zodanig verwoest gaat worden dat het niet meer te redden valt. Zo horen wij niet met de aarde om te gaan!
Als we niets tegen de plastic soep doen nu, zal er in 2050 qua gewicht meer plastic dan vis zijn in de zee.
Niet alleen vissen ook anderen organismes zoals koraalriffen of planten raken zwaar beschadigd. Plastic soep zal de voedselvoorziening voor miljoenen mensen in gevaar brengen.
Het effect op het leven in de oceanen
Kleine plastic deeltjes lijken op stukjes plankton, de grootste voedselbron voor vissen. Vissen zien het verschil niet, omdat ze niet gewend zijn aan microplastic. Veel kwallen en vissen eten daardoor de kleine plastic deeltjes.
In 2001, net nadat de plastic soep een groot probleem werd, is er onderzoek gedaan naar de plastic deeltjes in de oceaan. Uit dat onderzoek bleek dat de concentratie van plastic deeltje in de oceaan groter is dan de concentratie plankton. De plastic deeltjes komen terecht in de maag van vissen en door de voedselketen ook van andere dieren, zoals vogels.
100 miljoen dieren sterven aan plastic per jaar!
De schadelijkheid van plastic
Plastic breekt niet af, of het duurt jarenlang voordat het afbreekt tot microplastics. Dit betekent dat het jarenlang met de stroming mee dobbert. Uiteindelijk hoopt het dus op één plek op, waardoor het nog lastiger te bereiken is.
Hoe kleiner plastic wordt, des te schadelijker en gevaarlijker het is. Naast dat plastic wat je niet kan zien, niet op te ruimen is, komen er veel giftige stoffen vrij.
‘Gewoon plastic’ dus het plastic wat voornamelijk wordt gebruikt. Wordt gemaakt van fossiele brandstoffen zoals gas, olie of kolen. Vooral plastic in combinatie met UV-stralingen en water laat giftige stoffen los.
Chemische reactie bij het afbreken van plastic
Ultraviolet licht in combinatie met zuurstof geeft een aanslag op de polymeerketens. Polymeerketen is een extreem lange, organische molecule. Je kunt het vergelijken met een halsketting, de losse stukjes in de halsketting bestaat dan uit kleinere moleculen (monomeren). Het aan elkaar hechten zoals de onderdelen van een halsketting zijn de polymeren.
Door zuurstof en ultraviolet licht ontstaat er een chemische kettingreactie, ook wel licht-geïnduceerde afbraak genoemd. De ultraviolet zorgt in eerste instantie voor enkele breuken in de Polymeren, waarbij radicale vrijkomen. Hetzelfde als dat je een stukje uit een ketting haalt, waardoor de ketting niet meer heel is.
In combinatie met de zuurstof en water ontstaat vervolgens peroxy radicalen en waterstofperoxide, die zelfstandig ook weer reageren op de polymeren en er zo nog meer radicale vrij komen. Waterstofperoxide wordt ook gebruikt als ontsmettingsmiddel, bijvoorbeeld bij een ontsteking in je mondholten of bij ontsmetting van drinkwater.
Al deze extra radicale die vrijkomen leiden samen tot een ingewikkeld proces, genaamd auto-oxidatieve afbraak. Concrete stoffen die het ergste effect hebben op de natuur zijn: ketonen, alkanen en aldehydes.
Afkomst van plastic soep
Hoe komt al het plastic op één plek terecht? Alle rivieren, meren en wateren zijn op elkaar aangesloten en komen uiteindelijk allemaal terecht in een oceaan. In Duitsland is er onderzoek gedaan naar welke rivieren nou het meeste plastic vervoeren naar de oceanen. Uit dat onderzoek werd een lijst van 10 rivieren gemaakt, die hier het grootste aandeel in hebben.
Van alle 10 de rivieren kwamen er al 8 uit Azië namelijk:
- De Jangtsekiang (Door China, mondt uit in Oost-Chinese zee)
- De Gele Rivier (Door China, mondt uit in de Bohaizee)
- De Hai (Door China, mondt uit in de Bohaizee)
- De Parelrivier (Door China, mondt uit in de Zuid-Chinese zee)
- De Mekong (Door China, Thailand, Vietnam. Mondt uit in Zuid-Chinese zee)
- De Amoer (Door Rusland en China, mondt uit in Amoer-linman)
- De Ganges (Door India en Bangladesh. Mondt uit in Golf van Bengalen)
- De Indus (Door Pakistan, China en India. Mondt uit in de Arabische zee)
En de anderen 2 grootste aandeelhouders in de plastic soep kwamen uit Afrika:
- De Nijl (Door half Afrika, mondt uit in de Middellandse zee)
- De Niger (Door zuidwest Afrika. Mondt uit in de Golf van Guinee)
Naast dat de rivieren afval brengen naar de zee, komt het soms ook direct in de zee terecht door dingen als strandafval. In Europa is er onderzoek gedaan naar strandafval. In het aantal stuks is gemeten dan voor 80% tot 85% van het strandafval bestaat uit kunststoffen. 50% uit plastics dat eenmalig wordt gebruikt en 27% uit visnetten en overige vissers spullen.
De oplossingen
Een concrete oplossing is er niet, we kunnen het niet van de ene op de andere dag oplossen. Als dat wel gekund had was dat namelijk al lang gebeurt. Maar hoe lossen we het beetje bij beetje op?
Er verschijnen bijna wekelijks studies, onderzoeken of verslagen over de plastic soep, met allemaal dezelfde conclusie. Een magische oplossing die alles in één keer oplost bestaat helaas niet. Er is een organisatie met als doel het oplossing van de plastic soep. Zij lanceerde een artikel met de 8 oplossingen die ons dichterbij een schone oceaan moeten brengen, genaamd Breaking the plastic wave.
De oplossingen die ze omschrijven, hebben als maximale doel de plastic soep te verminderen met 80%. 100% de plastic soep oplossen is op dit punt onmogelijk. Misschien kunnen we dit in de toekomst voor elkaar krijgen, het is alleen heel onrealistisch voor nu.
De 8 oplossingen van “Breaking the plastic wave” zijn als volgt.
- Reductie van plasticproductie
Plastic productie stoot veel CO2 stoffen uit, het verminderen hiervan zou al veel invloed hebben op het milieu. - Meer gebruik van plastic vervangende materialen.
Geen plastic, maar papieren rietjes. - Indien geen andere oplossing het recyclebaar maken.
Bioplastic is hier een goed voorbeeld van. Bioplastic is afbreekbaar in een korte tijd dan normaal plastic. - Goede vuilnisophaal systemen, in heel de wereld.
Ook derde wereld landen gebruiken plastic en afval dat heel schadelijk is. Niet alleen de rijke landen moeten werken aan de oplossing.
Samen moeten we het doen.
- Verhoging van capaciteit om wereldwijd meer plastic mechanisch te kunnen recyclen.
- Nieuwe methoden voor recycling van plastic dat niet mechanisch gerecycled kan worden.
- Veiliger opslagplaatsen voor plastic afval dat niet gerecycled kan worden.
- Minder export van plastic afval, elk land moet zijn eigen verantwoordelijk nemen.
Deze 8 manieren voor een verbeterde wereld en voornamelijk oceaan lossen het probleem zeker niet in één keer op. Het kost tijd, moeite en samenwerking. Als één land zich hier aan houd, maar een ander weer niet hebben we er weinig aan. De kunst is om samen de ernst van het probleem in te zien, en het ook samen proberen te verbeteren.