Er zijn veel redenen waardoor vervuiling van de openbare ruimte ontstaat. Mensen dumpen afval op straat uit gemakzucht, vanwege kosten bij de gemeente stort, of als er weinig toezicht wordt gehouden. Het speelt allemaal een rol in de vervuiling van het milieu.
Naar schatting wordt er jaarlijks ruim 50 tot 300 miljoen kilo zwerfafval gevonden. De schade voor de natuur is aanzienlijk, ook de kosten om al het zwerfafval op te ruimen loopt enorm op. Dat zijn kosten die bijna altijd betaald moeten worden door de desbetreffende gemeente.
De kosten wordt nu rond een half miljoen geschat. En dat zijn alleen nog maar de kosten om natuurgebieden op te ruimen, de kosten van de schade aan de natuur zitten daar niet bij.
Zwerfafval is een groot probleem, niet alleen voor de individu maar ook voor gemeenten. En de problematiek wordt alleen maar groter! Ten opzichte van de jaren vijftig is de plastic productie vrijwel verdriedubbelt. En als we zo doorgaan, wordt het alleen maar meer.
Dat zwerfafval gevolgen heeft voor het milieu en de gezondheid van inwoners is wel bekend, alleen hoe lossen we dit op? Een wereldwijd probleem is oplossen is niet makkelijk, vooral als je niet weet waar je moet beginnen. De feiten en cijfers op een rijtje hebben is altijd handig, zo weet je zeker dat je het probleem bij de kern aanpakt.
Cijfers zwerfafval op het land
Om te meten hoe schoon, of vies Nederland is voert Rijkswaterstaat sinds 2008 in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de landelijk monitor zwerfafval uit. De bedoeling van dit onderzoek is dat er op verschillende plekken in Nederland wordt gemeten hoe schoon het daar is, en als er zwerfafval is wat de samenstelling daarvan is. Rijkswaterstaat meet dit op ongeveer 1.400 locaties door heel Nederland. Daarnaast wordt met een digitale enquête de mening van de gemiddelde Nederlander gemeten.
Hoe ze dit aanpakken gaat als volgt: Ze selecteren drie meetvakken van 100 vierkante meter, waarin de meeste zwerfafval ligt. Vervolgens wordt er geteld hoeveel zwerfafval er precies ligt. Dit gebeurt sinds 2018 zes keer per jaar. Drie keer voor en drie keer na de zomer.
Jaarlijks worden er 25.200 metingen uitgevoerd: 1.400 (Het aantal gebieden) x 6 (De aantal metingen die per jaar worden gedaan) x 3 (De drie vakken van 100 vierkante meter. 1.400 x 6 x 3 = 25.200
Zwerfafval monitoren in gemeenten
De eerder genoemde cijfers en metingen zijn voor het landelijk gemiddelde. Per gemeente wordt er ook zwerfafval gemonitord. Om voor je gemeente een zwerfafval-vergoeding te krijgen moet je kunnen aantonen dat je daadwerkelijk bezig bent met het probleem. Cijfers werken daar altijd goed voor, vandaar dat monitoren van zwerfafval de beste optie is.
Er zijn verschillende organisaties die het monitoren van zwerfafval aanbieden als dienst voor gemeenten. Met deze onderzoeken hopen ze de volgende vraag te beantwoorden: Hoe verminder ik het zwerfafval in mijn gemeenten?
Om zwerfafval te verminderen moet je de ernst van het probleem weten, vandaar dat het afval monitoren een grote rol heeft. Ook weet je dan waar het probleem uit bestaat. Over het algemeen bestaat de vondst voornamelijk uit plastic verpakkingen. Zo werd er in 2020 een jaarlijkse meting gedaan, daaruit was het volgende de conclusie. Stipt op één staat plastic met een 74%, daarna komt metaal met 12% en papier met 11%. Je kan dus duidelijk zien dat plastic ons grootste probleem is.
Op het gebied van het monitoren zijn ze nog steeds bezig met ontwikkelingen. Zo wordt er gekeken naar de huidige aanpak van meten in de combinatie met nieuwe vragen die beantwoord moeten worden. Ze zijn vooral bezig met het meten van microplastics in het water. Lees daar hier meer over!
Soorten zwerfafval tijdens het monitoren
Bij het monitoren van zwerfafval beantwoorden ze de volgende vragen: Waar ligt het meeste afval? Hoe komt het daar? En wat voor soort afval is het? Je hebt dus verschillende categorieën in zwerfafval. Zo heb je klein en organisch afval, daar vallen dingen als voedselresten, kauwgom en sigarettenpeuken onder. Deze afvalsoorten zijn lastig te constateren, aangezien ze zo klein zijn. Echter zijn ze niet een klein probleem voor het milieu. Zo verontreinigt één peuk al 8 liter water.
De volgende categorie is Drank- en eet verpakkingen. Deze categorie is het grootste en hier wordt veel zwerfafval van gevonden. De categorie bestaat uit:
- Take-away denk hierbij aan koffiebekers, frietbakjes, servetjes of dingen als rietjes.
- Snoepen, dat zijn dingen als ijsstokjes en snoeppapiertjes.
- Drinken, dingen als glazen flessen, blikjes, plastic flesjes en dingen als doppen of sluitingen.
- Overige verpakkingen, dus dingen als overig glas, kunstof dingen, plastic tas, metaal of rookwaren verpakkingen.
De categorie drank- en eet verpakkingen is de meest bekende en problematische soorten zwerfafval, door de hoeveelheid dat op straat terecht komt. Maar ook de derde categorie brengt veel schade aan het milieu. De materialen en overige verpakkingen, deze categorie bestaat uit redelijk veel dingen. Dingen zoals:
- Kunststof verpakkingen
- Overige kunstof dingen
- Zakdoekjes
- Bonnetjes
- Kranten
- Spatborden
- Bouwstenen.
Wat je dus zeker terug ziet in voorgaande cijfers van zwerfafval is dat plastic, of beter gezegd de tweede categorie drank- en eet verpakkingen het grootste probleem is. De dagelijkse dingen die mensen gebruiken, vind je het meest terug. Waarin plastic de nummer één schadelijk en meest gevonden zwerfafval is.
Plastic is de meest voorkomende en schadelijkste soort zwerfafval die er is!
Steeds meer plastic
Meer dan de helft van het geproduceerde plastic is gemaakt na 2000. Dat betekend dat er dus een stijgende lijn in zit. Als voorbeeld. In 1950 werd 2 miljoen ton plastic geproduceerd en in 2019 was dit getal 368 miljoen ton, dat is nogal een verschil. En dat is dan alleen nog maar de cijfers van de plastic industrie, synthetische vezels zitten daar niet bij. Als we zo doorgaan dan stijgt de productie alleen maar mee. De schatting is dan dat we in 2025 600 miljoen ton plastic jaarlijks produceren. Dat is dus ruim tweemaal het gewicht van de huidige wereldbevolking!
Maar wat moeten we met zoveel plastic? En waar gaat het nou eigenlijk heen? Eigenlijk een heel simpel antwoord. Wat voor afval zie je het meest op straat liggen? Inderdaad plastic verpakkingen. 39,6% van het geproduceerde plastic is plastic verpakkingen. Op een stabiele tweede plek komt bouwmateriaal met 20,4%. Met 9,6% hebben we de auto industrie, 6,2% elektronica, 4,1% huishoudens (vrije tijd dingen, kleding) en op de laatste plek met 3.4% de landbouw. Dan blijft er nog 16,7% over wat eigenlijk bestaat uit allemaal random dingen die niet in de bovenstaande categorie geplaatst kunnen worden.
De levenscyclus van plastic
In totaal is er vanaf de jaren vijftig naar schatting 9,2 miljard ton plastic geproduceerd. Daarvan is iets meer dan een kwart nog in gebruik en slechts 600 miljoen ton gerecycled. zo ongeveer 40% van alle plastic producten wordt gewoon weggegooid. Elk jaar opnieuw zadelen we de aarde op met zo’n 300 miljoen ton aan plastic afval.
De kosten om zwerfafval te verminderen
De aanpak van zwerfafval kost jaarlijks 250 miljoen euro. 88% van dit bedrag gaat naar het daadwerkelijk opruimen van het zwerfafval. Per gemeenten betalen ze gemiddeld 193 miljoen euro daarvan. Waarvan 5,5% gaat naar de verwerking van zwerfafval. Dus het opruimen, recycle of het op een goede manier vernietigen. 6,5% van het bedrag gaat naar preventie, het voor zijn van het probleem.
Als het probleem bij voorbaat al verminderd wordt kost het uiteindelijk ook minder om het op te ruimen. Naast dat is op lang termijn het voorkomen een betere oplossing. Bij het produceren van afval ontstaan er namelijk ook al dingen als microplastics, chemische stoffen of weer afval van het maken van verpakkingen.
“Waarom afval maken als je het toch weggooit?’ -Loesje
Hoe voorkom je zwerfafval?
Hoe voorkom je iets wat dagelijks door letterlijk iedereen op heel de wereld gebruik wordt? Als je kijkt naar de gemeente cijfers die jaarlijks al beter scoren, door daadwerkelijk over het zwerfafval probleem na te denken. Dan kunnen wij zeker de wereld nog verlossen van wat zwerfafval zonder drastische maatregelen.
Jaarlijks monitoren alle gemeentes waar wij samen met Schoner Holland een campagne hebben gestart de getallen van het zwerfafval index. En er zit zeker een stijgende lijn in. Koggenland scoort nu een 9.1, en Opmeer een 8.6. Daarnaast is Heerhugowaard gestegen van een 8.6 naar een 8.5 en zit Langedijk ook op een 8.5. De stijgende lijn is zeker te zien.
Het is belangrijk dat je campagnes tegen zwerfafval of andere organisaties tegen zwerfafval richt op een doelgroep. Als je kijkt naar de mensen die zwerfafval rapen dan zie je dat 86% ouder is dan 25, waarvan weer 50% ouder is dan 50 jaar. Een campagne die gericht is op achttienjarige is dus niet de slimste zet hier. Naast dat is 61,7% vrouw en 38,3% man (cijfers komen uit eigen onderzoek Uitbundig).
Om mensen vrijwillig in te zetten voor het verminderen van zwerfafval heb je gemotiveerde mensen nodig. En hoe motiveer je mensen? Door ze de ernst van het probleem in te laten zien, bewustwording. Mensen die zien hoe ernstig het probleem is, willen er verandering in brengen. Als je ze dan ook nog een optie geeft of een manier geeft hoe ze daadwerkelijk het probleem kunnen verminderen. Heb je binnen no time gemotiveerde vrijwilligers die het probleem willen verhelpen!