Het meeste zwerfafval in Nederland ligt op parkeerplaatsen langs de snelweg. En het meest schoon zijn de recreatiegebieden en woonwijken. Jongeren gooien vaker afval op straat dan ouderen. Maar hoe weten we dit en waarom is dit zo? Mensen spreken vaak over de schade van plastic, maar is dit ook daadwerkelijk het grootste probleem?
Jongeren gooien vaker afval op straat dan ouderen, en mannen vaker dan vrouwen. Overigens komt het meeste zwerfafval op straat door het gevolg van onbewust gedrag en slordigheid. Denk bijvoorbeeld aan een mondkapje die uit je jaszak waait, vervolgens in zee beland en vissen die het opeten. Ook al is het niet met opzet, het is toch schadelijk en kost het leven van dieren!
Vaak kom je hetzelfde soort zwerfafval tegen op school. Dingen als mondkapjes, plastic verpakkingen, blikjes en glazen flessen. Hoe komt het dat voornamelijk dit op straat terecht komt?
Er is recent onderzoek gedaan naar zwerfafval met de nadruk op de soorten zwerfafval. Het onderzoek is gepubliceerd in Nature Sustainability. Door een samenwerking tussen onderzoeksinstellingen, waaronder Wageningen University & Research en ngo’s (niet-gouvernementele organisaties) uit tien verschillende landen is dit onderzoek op de been gezet.
De meest voorkomende soorten zwerfafval
Na het onderzoek is er een schatting gemaakt van het meest voorkomende zwerfafval wereldwijd. Het gaat voornamelijk over het afval dat in zee terecht komt. Gemiddeld bestaat 80 procent van het afval in zee uit, je raadt het al, plastic! Plastic is veruit het meest schadelijke zwerfafval op dit moment voor het milieu. Mede ook door de hoeveelheid van plastic dat al in zee ligt. Naast plastic komen ook dingen als metaal, glas, textiel, papier en bewerkt hout vaak voor.
Het grootste aandeel plastic wordt dus aangetroffen in oppervlaktewater (95%). Dus water als grachten, sloten, plassen, vijvers en kanalen. Uiteindelijk komt bijna al het plastic terecht in oceanen en zeeën, maar het begint meestal in de grachten en kanalen door steden heen.
Daarnaast komt het meeste afval van huishoudelijke vuilnis en van industriële activiteiten. Veel van dat afval komt op rivierbodems terechten, en blijft daar ook lang liggen. Sinds de corona pandemie zijn medische afval ook steeds meer terug te vinden in het milieu, voornamelijk mondkapjes.
Ook hygiënische voorwerpen komen steeds vaker in zeeën terecht. Dingen die makkelijk door het toilet worden gespoeld. Vaak worden die door het toilet gespoeld door gemakzucht, of door gebrek aan andere oplossingen.
Samenstelling van zwerfafval
Een verdeling in de samenstelling van zwerfafval is duidelijk te zien. Zo kan je de samenstelling van zwerfafval onderverdelen in twee categorieën: fijn zwerfafval en grof zwerfafval.
Fijn zwerfafval bestaat eigenlijk alleen uit kauwgom, en sigarettenpeuken. Jaarlijks belanden er twee miljoen sigaretten in de natuur. Meer over de schadelijkheid van sigaretten weten? Lees dan dit artikel. Je ziet een duidelijke verdeling in het fijne zwerfafval. 29,1 procent bestaat uit kauwgom, en de rest dus 70,9 procent bestaat uit sigaretten. Sigaretten zijn ook nog is veel schadelijker voor het milieu, dus een goed teken is het niet!
De verdeling in grof zwerfafval is veel diverser. Grof zwerfafval kan je weer onderverdelen in acht verschillende categorieën. Zo heb je:
- Voedselresten
- Take-away
- Snoepen
- Drankverpakkingen
- Overige verpakkingen
- Kunstoffen
- Papier
- Metaal overig
Al deze categorieën zijn ook weer onderverdeeld in subcategorieën, maar eerst deze verdeling. Als je kijkt naar wat het meest wordt gevonden in de natuur dan zie je een overduidelijke winnaar: papier! Papier staat ruim bovenaan met een 22,2 procent aan afval dat op straat wordt gevonden. Daarna zitten de anderen zwerfafval soorten dicht op elkaar. Op plek twee heb je overige verpakkingen (15%). Daarna volgen kunstoffen (13,9%), drankverpakkingen (13,9%), take-away afval (13,7%), snoepen (12,8%), overig metaal (6,9%) en als laatste voedselresten (1,3%).
Dat voedselresten zo laag staan betekent niet dat het niet in de natuur wordt gegooid. Het verteerd beter in tegen stelling tot de anderen soorten zwerfafval. Vandaar dat het niet veel wordt teruggevonden in de natuur.
Take-away als zwerfafval
Het zwerfafval in de categorie take-away is weer op te splitsen in verschillende soorten zwerfafval. Take-away zwerfafval is eigenlijk een verzamelnaam voor verpakkingen die je bij eten krijgt. Denk aan de verpakking van een hamburger, of een plastic beker waar je frisdrank in zit.
Over het algemeen bestaat het allemaal voornamelijk uit plastic verpakkingen. Plastic verpakkingen zijn een grote benaming, dus waar het probleem nu echt zit is niet duidelijk. Vandaar dat ze ook alle verpakkingen in sub-categorieën hebben verdeeld van wat ze nou daadwerkelijk vinden.
De meest gevonden typen zwerfafval in de categorie Take-away zijn:
- Bekers (3,1%)
- Bakjes (0,8%)
- Zakjes (1,3%)
- Servetten (4,2%)
- Rietjes (1,6%)
- Overig (2,7%)
Samen vormt dit de 13,7% van al het zwerfafval dat op straat gevonden wordt.
Snoep als zwerfafval
De categorie snoep bestaat uit twee dingen. Op nummer één staan snoepwikkels met een 10,9%. En de tweede zijn ijs- en lollystokjes met een 1,9%. Samen vormen ze de 12,8% van het totale aantal zwerfafval dat op straat gevonden wordt.
Kunststoffen
Kunststoffen zijn een lastige categorie. In principe is deze in tweeën gesplitst. Je hebt: verpakkingen van kunststof (5,6%) en overige voorwerpen van kunststof (8,3%). Naast die twee categorieën heb je weinig ander zwerfafval dat in deze categorie valt.
Drankverpakkingen als zwerfafval
Drankverpakkingen kunnen uit een hoop verschillende soorten materialen bestaan. Denk aan glas, plastic, blikjes, karton en een mix van alles. Het is dus lastig te onderscheiden. Daarom is ook, net zoals de andere categorieën deze weer onderverdeeld in verschillende soorten zwerfafval.
- Blikjes (5,8%)
- Overige drankverpakkingen (4,1%)
- Kunststof Flesjes onder de 1 L (2,3%)
- Glazen flessen (0,6%)
- Kartonnen verpakkingen (0,6%)
- Knijpverpakkingen (0,3%)
- Kunststof Flesjes boven de 1 L (0,2%)
Dit is totaal 13,9%, wat betekent dat het 13,9% is van het totale aantal zwerfafval wat jaarlijks op straat gevonden wordt. Je ziet dus dat blikjes een redelijk groot aandeel in het zwerfafval op straat hebben. Daarnaast richten ze ook heel veel schade aan. Per jaar overlijden er 4.000 koeien aan blikjes die op straat worden gegooid. Wil je daar meer over weten lees dan dit artikel.
Overige verpakkingen
Overige verpakkingen zijn eigenlijk alle verpakkingen, waar geen drinken of eten in heeft gezeten. Denk hierbij aan sigaretten verpakkingen, dozen waar pakketje inkomen, maar ook dingen als plastic tasjes. Het is vooral gebaseerd op het materiaal waar de verpakkingen van gemaakt zijn. De lijst van is als volgt:
- Kunstof (5,7%)
- Metaal/blikken (3%)
- Sigarettenverpakkingen (2,7%)
- Papier/karton (2%)
- Glas (0,9%)
- Plastic tasjes (0,7%)
Samen maakt dit 15% van de totale hoeveelheid zwerfafval dat er is op het moment. Je ziet dat veel van dit soort verpakkingen uit gemakzucht op straat worden gegooid.
Papier
Bij papier gaat het voornamelijk om papier wat ook op straat wordt uitgedeelt. Denk aan dingen zoals kranten, nieuwsbrieven of reclamefolders. Mensen krijgen het vaak in hun handen gedrukt, en gooien het honderd meter verder weer weg. Niet heel ideaal dus. Daarnaast vallen ook dingen als losse papiertjes hieronder, een briefje die uit je zak waait of een bonnetje.
- Overig papier (16,7%)
- Bonnetjes (2,7%)
- Zakdoekjes (1,9%)
- Reclame drukwerk (0,7%)
- Kranten (0,2%)
Dit samen is 22,2 procent van het totale aantal zwerfafval dat op straat gevonden wordt. Dit zijn toch wel de meeste dingen die je op straat vind. Dat betekend niet dat ze daarmee ook het meest schadelijk zijn. Papier kan nog wel eens biologisch afbreken. Niet dat dat een reden is dat het op straat mag gegooit worden.
Overig metaal
Metaal is iets wat niet snel in de natuur terecht komt. Je loopt niet dagelijks met schroeven of hammers in je jaszak. Toch vallen er nog redelijk veel metaalsoorten op straat. Vaak ook dingen die van grotere stukken metaal afvallen. Grotendeels van het metaal wat op straat gevonden is niet te plaatsen. Het is onduidelijk wat het nou eigenlijk is, waardoor we niet kunnen traceren waar het vandaan komt.
Met 3,5% komt het meeste van bouwmaterialen. Daarnaast heb je 3,4% wat niet te identificeren is. Dit zijn meestal kleiner onderdelen metaal. Onderdelen van een bouwpakket, of dingen die bij een schroefje of boutje hoort. Ook kan metaal afbrokkelen, waardoor kleinere onderdelen in de natuur belanden. Hetzelfde geldt voor roest. Als je iets lang laat roesten buiten, komen er ook metalen deeltjes in het milieu terecht.
Waar komt het meeste zwerfafval vandaan
Er zijn dus een hoop verschillende soorten zwerfafval. Toch komt het allemaal van ons. Wij gebruiken iets en gooien de verpakking in een overvolle prullenbak, waardoor het uiteindelijk weer op straat terecht komt. En zo maar door en door. Het feit dat wij de oorzaak zijn van één van de grootste problemen op de wereld betekent ook dat wij de oplossing moeten zijn! Nu we weten wat het is en waar het vandaan komt, kunnen we het probleem aanpakken bij de bron.